+31 6 24 94 39 96 - tevens WhatsApp
Premdani Ayurveda Clinic

De Kaumara Bhritya :

leidraad voor de verzorging van een kind (deel 1)

Ayurveda heeft diverse regels opgesteld voor het leven van elke dag. Regels waarin duidelijk aangegeven wordt hoe wij moeten leven om gezond en gelukkig te kunnen zijn. Ook de verzorging van een kind moet volgens Ayurveda aan bepaalde regels voldoen. Dit staat gedetailleerd beschreven in de Kaumara Bhritya, een van de acht basistakken van Ayurveda. Helaas zijn deze regels in de vergetelheid geraakt en daarom wil ik er hier graag een aantal benoemen. Want hoe eenvoudig deze regels ook zijn, ze zorgen voor een goede start van een kind. En dat biedt weer kans op een goede gezondheid later!

 

 

De Ayurvedische wetenschap is bijzonder veelomvattend, zeker in vergelijking met de reguliere geneeskunde. Er zijn acht basistakken, de zogeheten Ashtangaveda (Ashtanga =acht) die in schrift zijn overgeleverd. Een ervan is helemaal gewijd aan de groei en ontwikkeling van een kind, namelijk de Kaumara Bhritya tak. Er staan regels in voor de verzorging en opvoeding van een kind. Maar ook in geval van kinderziekten biedt de Kaumara Bhritya uitkomst.

 

Volgens Ayurveda begint de zorg voor het kind al in de baarmoeder, zelfs voor de conceptie. Aanstaande ouders wordt ten zeerste aangeraden om – voordat tot de geslachtsdaad wordt overgegaan – bepaald voedsel te gebruiken (Rasayanas) en ontgiftingsprogramma’s te volgen (Panchakarma). In combinatie met zuivere liefde kan op deze manier voor een gezond en deugdzaam nageslacht worden gezorgd.

 

Het is in Ayurveda gebruikelijk om vergelijkingen met de natuur te maken. Zo wordt het proces van conceptie, groei en ontwikkeling van een kind vergeleken met een jonge boom (Ankur). Voor de boom zijn het zaad (Beeja), de bodem waarop hij groeit (Kshetra), het seizoen (Ritu) en de aanwezigheid van water (Ambu) bepalend.

Bepalende factoren voor het kind zijn volgens Ayurveda de bevruchte eicel, de baarmoederwand, de moederlijke bloedtoevoer en het gebied rond de voortplantingsorganen. Na de geboorte, in de wereld ‘buiten’, is het kind zelf bepalend, maar ook zijn woonplaats, het klimaat, de omgevingsfactoren en de voeding. Zodra een van deze factoren verslechtert, heeft dit mogelijk al een schadelijke invloed op het kind.

 

Een zwangerschapszorgprogramma

Ayurveda heeft een zwangerschapszorgprogramma opgesteld met regels – van maand tot maand – voor de moeder met betrekking tot voedsel, activiteiten, gedrag en mentale processen (Ahar-Vihar-Achar-Vichar). Het voert te ver om hier nader op in te gaan maar gezegd moet worden dat aanstaande moeders in deze tijd hun voordeel ermee zouden kunnen doen. Als de regels worden opgevolgd vormt dit voor zowel de moeder als het kind een uitstekende bescherming.

 

Neonatale zorg

Ayurveda geeft een zeer gedetailleerde beschrijving van hoe een pasgeborene behandeld moet worden. Zodra de baby geboren is, moet nauwkeurig naar zijn ademhaling – in de vorm van huilen – worden gekeken. Ook de moeder moet goed in de gaten worden gehouden en gekeken moet worden of de placenta wordt uitgedreven.

De volgende stappen met betrekking tot de baby worden beschreven:

  1. Schoonmaken van mond en keel

Zodra de baby geboren is, moet het eventueel aanwezige vlies over het gezichtje  worden verwijderd. Daarna moet met een schone vinger waaromheen een schoon katoenen lapje gewikkeld is, de mond en keel van de baby worden schoongemaakt.

  1. Stimulatie

Als de baby niet onmiddellijk huilt – waardoor hij begint te ademen-, moet hij gestimuleerd worden om dit te gaan doen. Voorgeschreven wordt: sprenkelen met water of Bala taila (Ayurvedische olie); zorgen voor wat wind met bijvoorbeeld een waaier; of met stenen wat geluid bij zijn oren maken.

  1. Bescherming van de fontanel

De fontanel moet beschermd worden met een heel klein doekje gedrenkt in Ayurvedische medicinale olie (ghee).

  1. Doorknippen van de navelstreng

Om de navelstreng door te knippen moet eerst een streepje erop worden gezet op een afstand van 4 vingers van de navel (sommige Samhita’s spreken over 8 vingers). Vervolgens moet de navelstreng worden afgebonden met een zijden of katoenen draad. Dan moet er vlakbij deze draad nog een draad omheen gebonden worden en dan moet met een schoon en scherp voorwerp de navelstreng worden doorgesneden, precies tussen die draden. Het scherpe voorwerp moet middels verhitting worden gedesinfecteerd (Agnitapta ardhadhar shastra). Op de navelstreng moet Kusthta taila, een Ayurvedische olie, worden gesprenkeld.

  1. Baden

Aan het warme badwater moet Bala taila,  Ayurvedische olie, worden toegevoegd. Ook moeten zilveren en gouden strips die middels Ksheerivriksha kashaya of Kapitthapatra kashaya (kookaftreksels), zijn verhit in het badwater worden gedompeld.

  1. Borstvoeding

De mond van de baby moet opnieuw worden schoongemaakt. Daarna moet de baby likken aan goud gedompeld in honing en ghee. Vervolgens moet hij aan de borst worden gelegd. Eerst aan de rechterborst en dan aan de linkerborst. Goud is Ojovardhak, dat wil zeggen dat het de immuniteit verhoogt. De hier gebruikte minimale hoeveelheid goud stimuleert ook de eerste reflexen van de baby.

 

Vanaf de derde of vierde dag wordt moedermelk geproduceerd. Voor de dagen daarvoor heeft Ayurveda de volgende regels opgesteld wat betreft de voeding van de baby:

  • 1e dag:

Een mengsel van honing, ghee en Anantachurna (natuurlijk Ayurvedisch poeder) of Suvarnaprash (natuurlijke Ayurvedische jam op goudbasis) om aan te likken, gevolgd door het aanleggen aan de borst – 3x per dag.

  • 2e en 3e dag:

Ghee met Lakshmana om aan te likken, gevolgd door borstvoeding – 3x per dag.

  • 3e en 4e dag:

Op de 3e of 4e dag begint de productie van moedermelk. De eerste twee voedingen beginnen n.b. met verse boter!

Borstvoeding is volgens Ayurveda het allerbeste voor het kind. Het zorgt voor voeding en bescherming. De eerste vijf maanden moet een kind dan ook niets anders krijgen dan borstvoeding. In deel 2 van dit artikel ‘Hoe verzorg ik mijn kind’ ga ik er dieper op in.

 

Tijdens het geven van borstvoeding was het gewoonte om de volgende mantra te reciteren:

‘Laten alle vier de oceanen steeds in je borsten stromen in de vorm van melk, voor het welzijn van het kind. Laat de baby een lang leven krijgen, net zoals de goden, door het drinken van deze nectar in de vorm van melk.’

 

Speciale verzorging

Een kind moet volgens Ayurveda verzorgd worden alsof het een gewond persoon is. Daarom ligt bij de verzorging ervan de nadruk op zorgzame verpleegkundigen, ervaren geneesheren, de juiste apparatuur en steriele voorzorgsmaatregelen. Ook moeten buideltjes met speciale kruiden worden opgehangen die voor bescherming zorgen.

Ayurveda maakt in dit verband ook een vergelijking met de vlam van de olielamp. Om de vlam te laten branden moet er altijd voor voldoende olie worden gezorgd. Maar de vlam moet ook beschermd worden tegen zwermen insecten en de wind.

 

Kinderen vormen een heel kwetsbare groep. Zelfs het minste gebrek aan voeding kan resulteren in een stilstand in de ontwikkeling. Een heel klein trauma kan veel ellende veroorzaken. Daarom zijn volgens Ayurveda voeding en bescherming essentieel voor de overleving en de ontwikkeling van een kind.

 

Metabolische ziekten (Doshajanya Vikar) komen niet zo vaak voor bij kinderen omdat

de weefsels en organen van een kind zo nieuw zijn en voedsel en activiteiten nog zo minimaal zijn.  Anderzijds komen ziekten als gevolg van externe oorzaken (Aguntu) veel vaker voor vanwege het feit dat de weefsels teer zijn, het oppervlak kleiner is en de nieuwe omgeving nog onbekend is. Volgens Ayurveda liggen daar dan de Graha’s en demonen op de loer. De ziekten die door de Graha’s veroorzaakt worden, worden Bala-graha genoemd. Er worden allerlei soorten Graha’s onderscheiden die elk een bepaalde biologische kracht uitoefenen. Graha’s kunnen bij kinderen plotseling allerlei ziekten doen ontstaan, zoals heftige maagdarmproblemen die vaak gepaard gaan met hevige angsten.

Het lijkt erop dat de oude geneesheren wisten dat deze ziekten door iets in gang gezet werden maar er niet de vinger op konden leggen. Tegenwoordig weten we dat het gaat om bacteriën, virussen, parasieten en schimmels.

 

Regels ter bescherming

Het moge duidelijk zijn dat Ayurveda veel belang hecht aan de bescherming van het kind tegen gevaren van buitenaf. Er bestaan dan ook een heleboel regels daarover waarvan ik er hier een paar wil noemen:

  • Hou het kind altijd in een comfortabele positie (Gatrasukhan).
  • Laat het niet schrikken, maak het niet plotseling wakker en leg het niet ineens in een andere positie. Dat kan Vata Prakopa (Vata provocatie) tot gevolg hebben.
  • Laat het niet zitten totdat het zelfstandig kan zitten en zeker niet voor zes maanden. Gebeurt dit toch dan kan dit leiden tot vervorming van de wervelkolom.
  • Zorg ervoor dat het kind niet verstrikt raakt in de kleertjes.
  • Vermijd contact met vreemden.
  • Laat het kind geen honger lijden.
  • Stel het kind niet bloot aan fel zonlicht en harde wind.
  • Vermijd een heel donkere omgeving.
  • Ga niet in de bossen met het kind.
  • Hou het kind weg van vieze plaatsen, stof, regen en rook.
  • Wees lief voor het kind zodat het alert, gelukkig en gezond kan worden.

 

Ayurveda benadrukt dat het belangrijk is dat de persoon die voor het kind zorgt – dit kan ook een kindermeisje of iemand anders zijn (de Kumaradhar of Balagrahak) -, beschaafd, welgemanierd, schoon, niet heel dik en niet hebzuchtig moet zijn. Het allerbelangrijkste is echter dat deze persoon de gedachten van het kind moet kunnen volgen. Als dat niet het geval is, zal het kind hoogstwaarschijnlijk ziek worden.

 

 

Het huis en de inrichting ervan

Volgens Ayurveda is het belangrijk dat baby’s en kinderen een eigen kinderkamer (Kumaragar) hebben. Speciale regels zijn opgesteld voor de plaats van huis en het huis zelf: de architectuur, de ligging (richting), de inrichting en de watervoorziening. Maar er zijn ook regels voor de huisraad, het beddengoed, de kleren en ook voor het speelgoed en de speelplek.

 

Het huis

Het huis moet er schoon en leuk uitzien, niet donker, fris maar niet tochtig. Het moet goed ontworpen zijn met een aparte keuken, badkamer, toilet, watertoevoer enz. en ingericht zijn in overeenstemming met het seizoen (Ritususkham).

Overal moeten zakjes met Rakshoghna kruiden worden opgehangen om insecten en bacillen weg te houden zodat de lucht zuiver is.

 

Beddengoed en kleren

Lakens, kleden, kussens, spreien enz. en kleren moeten goed gewassen en droog zijn en gedesinfecteerd. Ze moeten ook zacht en licht zijn en lekker ruiken.

Om te desinfecteren kunnen worden gebruikt: Brahmi, Jatamansi, Shveta doorva, Ajawayan, Vacha, Guggulu, Sarshapa en Hingu.

 

Speelgoed

Voor speelgoed zijn diverse regels opgesteld. Het moet aantrekkingskracht bezitten. Het moet leuk zijn en licht en het moet geluid maken. Het mag geen scherpe punten hebben en het moet veilig zijn en niet in de mond gestopt kunnen worden.

 

De speelplek

De speelplek moet vlak en zacht zijn, zonder ruwe dingen als zand en stenen. De plek moet schoon zijn en gedesinfecteerd met ontsmettingsmiddelen zoals Vacha, Piper longum, Neem enz.

 

Voeding

De juiste voeding en bescherming zijn heel belangrijk voor de groei en ontwikkeling van een kind. Ayurveda legt grote nadruk op de voeding in het algemeen en op de voeding ten tijde van de bestrijding van een ziekte.

Voedsel is het fundament van een levend wezen en dat geldt zeker voor een kind. Alle organen en weefsels worden in de eerste vijf levensjaren ontwikkeld. Vandaar dat melk en voedsel dan heel belangrijk zijn want zij geven levenskracht (Preenan). In geval van een volwassene worden de weefsels slechts in stand gehouden door voedsel. Maar bij een kind moeten melk en voedsel zorgen voor groei, ontwikkeling en instandhouding (Tarpan, Vardhan en Dharan).

 

In deel 2 van dit artikel ga ik hier verder op in (zie hieronder)

———————————————————————————————

 

 

De Kaumara Bhritya :

leidraad voor de verzorging van een kind (deel 2)

 

door vaidya Etienne Premdani 

 

 

Ayurveda heeft diverse regels opgesteld voor het leven van elke dag. Regels waarin duidelijk aangegeven wordt hoe wij moeten leven om gezond en gelukkig te kunnen zijn. Ook de verzorging van een kind moet volgens Ayurveda aan bepaalde regels voldoen. Dit staat gedetailleerd beschreven in de Kaumara Bhritya, een van de acht basistakken van Ayurveda. Helaas zijn deze regels in de vergetelheid geraakt en daarom wil ik er hier graag een aantal benoemen. Want hoe eenvoudig deze regels ook zijn, ze zorgen voor een goede start van een kind. En dat biedt weer kans op een goede gezondheid later!

 

In deel 1 van dit artikel heb ik met name regels behandeld die betrekking hebben op de neonatale zorg en de bescherming van het kind. In dit deel ga ik dieper in op de regels die in de Kaumara Bhritya vermeld staan over de voeding van een kind.

 

Voeding

De juiste voeding en bescherming zijn heel belangrijk voor de groei en ontwikkeling van een kind. Ayurveda legt grote nadruk op de voeding in het algemeen en op de voeding ten tijde van de bestrijding van een ziekte.

Voedsel is het fundament van een levend wezen en dat geldt zeker voor een kind. Alle organen en weefsels worden in de eerste vijf levensjaren ontwikkeld. Vandaar dat melk en voedsel dan heel belangrijk zijn want zij geven levenskracht (Preenan). In geval van een volwassene worden de weefsels slechts in stand gehouden door voedsel. Maar bij een kind moeten melk en voedsel zorgen voor groei, ontwikkeling en instandhouding (Tarpan, Vardhan en Dharan).

 

Wat voeding betreft onderscheidt Ayurveda drie fasen in de kindertijd:

  • 1e fase: Ksheerapa (tot 1 jaar)

Deze fase wordt weer onderverdeeld in 2 delen, namelijk de eerste 6 maanden en de laatste 6 maanden.

In de eerste 6 maanden moet alleen borstvoeding gegeven worden en alle aandacht ook gericht zijn op bescherming.

In de periode van een half jaar tot een jaar zijn het afwennen van de borstvoeding en zogeheten Lehas belangrijk. Ook de ontwikkeling van de tanden speelt in deze periode een belangrijke rol. Hier worden Modakas voor voorgeschreven.

  • 2e fase: Ksheerannada (2e en 3e jaar)

Voor  deze fase worden zowel melk als vast voedsel voorgeschreven.

  • 3e fase: Annada (4e en 5e jaar)

In deze periode moet geen melk meer worden gegeven; alleen vast voedsel.

 

Borstvoeding

Er is geen enkele wetenschap die zoveel belang toeschrijft aan borstvoeding als Ayurveda. Het idee om in de eerste 6 maanden uitsluitend borstvoeding te geven is overigens inmiddels wel door de hedendaagse medische wetenschap overgenomen. Maar het heeft jaren geduurd voordat de moderne medische wereld het belang ervan inzag!

Volgens Ayurveda  is er in de eerste 6 maanden niets wat de borstvoeding kan vervangen. Er is niets beters. De natuur biedt deze mogelijkheid en het is het beste voor de groei en ontwikkeling van het kind.

 

Borstvoeding legt volgens Ayurveda de basis voor de toekomstige gezondheid en het welzijn van het kind. Als er om wat voor reden geen moedermelk beschikbaar is, wordt een voedster (Dhatri) aanbevolen, omdat menselijke melk toch het beste is voor het kind.

Net zoals bij het karnen van de oceanen de goden de nectar verkrijgen, wordt in het lichaam van de moeder de melk geproduceerd die als nectar is voor het kind is. Daarom wordt moedermelk ook aangeduid met Amrit rasa. Het is kant en klaar, herstellend (Sadyobalam) en in de eerste plaats vitaliserend (Jeevaneeya). Het versterkt de organen en zorgt voor een toename van kracht, weerstand en immuniteit. Daardoor kunnen de Graha’s op afstand gehouden worden. En daarom moet in de eerste 6 maanden ook alleen maar borstvoeding worden gegeven. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Ayurveda ook veel aandacht besteedt aan manieren om de borstvoeding te stimuleren.

 

Stimuleren van borstvoeding (Stanya-vardhan)

Ayurveda noemt tal van methoden die gebruikt kunnen worden om de borstvoeding te stimuleren. Bijvoorbeeld: voedsel met Madhur rasa en Vipak, uien en knoflook, maar ook een goede slaap. Angsten en verdriet moeten absoluut worden vermeden. Maar de beste stimulans voor borstvoeding is de affectie voor het kind. Niet alleen lichamelijk contact kan de borstvoeding stimuleren, ook de gedachten aan het kind werken stimulerend erop.

Als de moeder niet in orde is, kan de borstvoeding onvoldoende zijn. Als dat zo is, huilt het kind nadat het gevoed is. Het slaapt niet goed en het produceert te weinig urine en ontlasting.In dergelijke gevallen kan volgens Ayurveda de borstvoeding aangevuld worden met koemelk of geitenmelk. Daar moeten dan Brimhan kruiden aan toegevoegd worden zoals bala en er kan wat jaggery (oersuiker) aan toegevoegd worden.

 

Stanya-sampat (de ideale melk)

Ayurveda geeft een beschrijving van de ideale melk voor baby’s. Temperatuur, dikte, kleur enz. worden beschreven. Als de melk in water gedruppeld wordt en niet zinkt en niet blijft drijven maar zich totaal met het water vermengt, dan is het goede melk. Maar de beste test om te bepalen wat goede melk is, is het gedijen van het kind. Als het gezond is, goed groeit en zich goed ontwikkelt, dan is de melk optimaal.

 

Stanya-shodhan (verbetering van moedermelk)

Ayurveda noemt een aantal kruiden (o.a. Patha, Moorva, Sariva) waarvan een afkooksel moet worden gemaakt die door de moeder of de voedster (Dhatri) moet worden ingenomen om de melk te verbeteren. Kardemom en peper worden ook aanbevolen voor een verbetering van de moedermelk.

 

Lehas

Als de moeder niet voldoende melk kan geven of totaal geen melk kan geven, dan schrijft Ayurveda zogeheten Lehas voor. Het zijn natuurlijke supplementen, vaak gegeven in de vorm van een olie, die het kind vooral immuniteit en energie geven. Er zijn ook Lehas specifiek voor de groei van vermagerde kinderen en voor kinderen met slaapproblemen. Ook zijn er Lehas die bevorderlijk zijn voor de intelligentie.

Suvarnaprash is de bekendste Leha. Het wordt gemaakt door op een schoon gewassen steen een paar druppels water te doen. Dan moet er met een stuk goud een of twee keer overheen gewreven worden, en vervolgens moet er een druppel honing en ghee aan toegevoegd worden. Het kind moet aan de zo ontstane pasta likken. Het geeft het kind kracht en het houdt de Graha’s weg.

 

Ontwenning van de borstvoeding

Vanaf de zesde maand moet het kind langzamerhand ook met iets anders gevoed gaan worden dan alleen borstvoeding. Het moet wat fruit gaan eten en vanaf de 8e maand ook ander, licht verteerbaar voedsel zoals vloeibaar voedsel en rijst. Immers, vanaf de 8e maand krijgt het kind ook tanden en dan is het goed om bijvoorbeeld rijst met ghee en zout (Rocksalt) te eten, of gekookt tarwemeel waarvan pap gemaakt is, eventueel met rozijnen er doorheen.

Het is heel belangrijk dat de moeder zich realiseert dat het kind in deze overgangsperiode licht verteerbaar voedsel (Laghu) moet hebben met voldoende energie en voedingsstoffen. Hier wordt vaak veel te weinig aandacht aan besteed. Ayurveda beschrijft het in detail!

 

De ontwenning is een geleidelijk proces waarbij de borstvoeding steeds meer wordt aangevuld met vast voedsel. Naarmate het kind meer vast voedsel gaat eten zal ook de borstvoeding in overeenkomstige mate afnemen.

 

Als een kind 2 jaar geworden is, breekt de tweede fase (Ksheerannada) van de kindertijd aan. Het kind begint dan goede hoeveelheden vast voedsel tot zich te nemen. De borstvoeding is dan tot een minimum beperkt. Als het kind zo’n anderhalf jaar is, eindigt de borstvoeding eigenlijk al. Ayurveda adviseert om dan over te gaan op koemelk.

In deze fase moet het voedsel licht verteerbaar zijn (Laghu), eiwit-energie geven (Brimhan), zoet, zacht en niet erg warm zijn en het moet te combineren zijn (Hita). Dit soort voedsel wordt in Ayurveda ook wel Ojovardhak genoemd omdat het de immuniteit ook verhoogt. Aangezien de energiebehoefte van een 2-jarig kind de helft is van die van een jonge vrouw, is het heel belangrijk om het kind voedsel te geven dat Brimhan en Ojovardhak is!

 

De tanden

Heel belangrijk in deze periode is de tandvorming die meestal niet ongemerkt voorbijgaat. Volgens Ayurveda heeft het wisselen van de tanden invloed op het hele lichaam.

Tijdens het wisselen kunnen – vanuit de wortel in het tandvlees – allerlei aandoeningen ontstaan. Een kind dat aan het wisselen is, heeft dan ook vaak last van maagdarmproblemen. Koorts, hoofdpijn, droge mond en dorst, braken, diarree zijn vaak voorkomende verschijnselen. Maar doordat het tandvlees zwelt, ontstaan ook allerlei irritaties in de mond. Het kind kan hier ook van gaan rillen. Als gevolg hiervan probeert het kind stevig in van alles en nog wat te bijten, bijvoorbeeld in de borst.

 

In totaal worden 24 tanden gewisseld en blijven er 8 staan. Als de melktanden eruit vallen, komen binnen een jaar de nieuwe tanden tevoorschijn. Het hele proces van de gebitsvorming is vooral een kwestie van erfelijkheid. Het voorgeslacht bepaalt in grote mate hoe bijvoorbeeld het wisselen gaat en hoe sterk de tanden zijn. Andere factoren in het lichaam hebben hier slechts een geringe invloed op. Maar volgens Ayurveda is het wel zo dat tanden die in de achtste maand doorkomen, de beste zijn.

 

Om de behoefte aan het bijten te stillen, schrijft Ayurveda knapperig voedsel voor (Modakas), zoals popcorn van rijst gezoet met bijvoorbeeld jaggery (oersuiker). Dit voedsel is bovendien uitstekend voor het kind in deze levensfase omdat het licht verteerbaar is en energie geeft.

Het geïrriteerde tandvlees moet volgens Ayurveda worden ingewreven met honing en peper.

 

Modakas zijn in het algemeen prima voedsel voor het kind in deze periode. Ze worden gemaakt van popcorn of van graanvlokken waaraan jaggery (oersuiker) en andere dingen worden toegevoegd zoals honing en fruit. Ze zijn lekker knapperig en kinderen vinden ze heerlijk. Al naar gelang de behoefte kunnen de ingrediënten van de Modakas worden aangepast. Voor wat meer voedzaamheid kunnen bijvoorbeeld noten en honing worden toegevoegd. Nootmuskaat kan worden gebruikt om de ontlasting wat dikker te maken. En voor een betere spijsvertering wordt kardemom aanbevolen.

 

Conclusie

Volgens Ayurveda moet men tijdens de eerste drie levensjaren van het kind op de kleinste dingen letten. Voeding en bescherming, daar moet alles op gebaseerd zijn, uitgaande van de regels die Ayurveda hiervoor opgesteld heeft.

Dan kan het kind in de derde fase (Annada) van de kindertijd ook de mogelijkheden krijgen om zijn verschillende vermogens te ontwikkelen en uit te groeien tot een kind dat briljant (Sattvasampanna), gelukkig (Prasanna mana) en gezond (Niroga) is.

 

 

WhatsApp chat